Trong vài cây đại thụ của âm nhạc Việt Nam trước 1975 về nhạc lãng mạn thì Phạm Duy, Trịnh Công Sơn là những nhạc sỹ đặc biệt.
Người quê Hanoi phố cổ, vào Nam, ra Bắc, đi Kháng chiến rồi vào Nam từ 1954.
Người quê Huế, học Quy Nhơn, dạy học ở Bảo Lộc. Mê ca hát và tấm lòng thì “gần như” hướng về Hanoi (Hanoi Mùa Vắng Những Cơn Mưa)
Nhạc của Phạm Duy tươi vui, sức sống trẻ, tình cảm, lãng mạn dạt dào hay tình yêu quê hương (Trả Lại Em Yêu, Đưa Em Tìm Động Hoa Vàng, Con Đường Tình Ta Đi, Cây Đàn Bỏ Quên…) hay là các trường ca “Con đường cái quan” hay “Tình Ca”
Nhạc của Trịnh Công Sơn luôn phảng phất nỗi buồn, thời gian đi học — Quy Nhơn (Diễm Xưa, Hạ Trắng) hay đi dạy ở nơi đượm buồn (Chiều Một Mình Qua Phố, Mưa Hồng), nỗi buồn của tình cảm, sự buồn, nỗi buồn day dứt không thoát ra được với hiện tại.
Rồi cuộc chiến đẩy hai người về mỗi người một phương. Người thì “Da Vàng”, người thì cũng du ca hay sầu não như “Kỷ Vật Cho Em”
Người ở lại, người ra đi.
Người thì “Em còn nhớ hay em đã quên”
Người thì dù thế nào vẫn được nhắc tên “Sài Gòn ơi! Thôi hết rồi những ngày hát nhớ nhau, Nhớ Phạm Duy với tình ca sầu…” — Saigon Niềm Nhớ Không Tên — Nguyễn Đình Toàn
Người thì “Nhớ Mùa Thu (?) Hà Nội”, người rồi cũng về lại quê hương để cho đúng bài “Người Về”
Nhạc sỹ Phạm Duy thân với nhạc sỹ Văn Cao hơn, người đến tận 1975 mới có “Mùa Xuân Đầu Tiên” kể từ những năm tháng khác. Hay như nhạc sỹ Nguyễn Văn Tý chỉ còn là “Dư Âm” bên cạnh những ca khúc Cách Mạng khác.
Trước đây cá nhân mình không quá thích nhạc sỹ Trịnh Công Sơn, nhưng năm rồi được nghe từ những pháp thoại “Hiểu Về Trái Tim” thì thấy được những phần “thiền” trong nhạc của cụ.
Hai cố nhạc sỹ đều có những đóng góp cho một giai đoạn lịch sử Việt Nam thế kỷ 20. Mỗi người một vẻ, một con đường nhưng có lẽ đích đến cũng sẽ giống nhau là mang lời hát để ghi dấu những sự kiện lịch sử và để hậu thế tự cảm nhận theo cách của riêng mình.
Mình cũng vậy. Viết vài dòng ghi dấu lại. Để ghi nhớ và những dòng suy nghĩ của những ngày như này. Một buổi sáng sớm ở Hanoi và bật Facebook nghe một bạn gái hát lại “Ta Đã Thấy Gì Trong Đêm Nay”.
Hanoi — 2020
